Ontwikkeling van aardwarmte in Nederland

Aardwarmte in vogelvlucht

Voor een duurzame energievoorziening is het noodzakelijk dat inwoners en bedrijven minder energie gebruiken en veel meer hernieuwbare bronnen voor energie, warmte en koude benutten. Aardwarmte biedt die duurzame, hernieuwbare warmte.

In 2021 moeten gemeenten voor alle wijken een plan hebben voor een warmtevoorziening zonder aardgas, deze wordt vastgelegd in de TVW (Transitievisie Warmte). De mogelijkheden zijn afhankelijk van de lokale omstandigheden. Daarnaast wordt per regio een Regionale Energie Strategie (RES) gemaakt, waarin de mogelijke warmtebronnen voor die regio staan omschreven. Regio’s en gemeenten kiezen altijd voor een combinatie van energiebronnen. Daarbij zijn er keuzes nodig: gaan huizen en gebouwen zelf voor hun warmte zorgen of komt er een gezamenlijke oplossing van een warmtenet met duurzame warmtebronnen? Aardwarmte krijgt in de ‘collectieve energiemix’ naar verwachting een steeds belangrijkere plaats. In 2020 komt er een nieuw rapport uit over hoe duurzaam de productie van aardwarmte is. Lees meer over de energietransitie en bekijk een checklist voor de oriëntatie op aardwarmte.

Rendement van winningslocaties

In Nederland zijn 31 aardwarmtedoubletten, verspreid over 24 aardwarmtewinningslocaties die in 2021 gezamenlijk 6,4 PJ (Petajoule) aan warmte leverden. De totale opbrengst (vermogen) van de aardwarmtewinning is de afgelopen jaren flink gestegen. Ook de opbrengst per doublet is toegenomen. De meeste doubletten worden maximaal benut. Dit is vooral te danken aan de toegenomen diepte waarop warmte wordt gewonnen, en dus een hogere temperatuur van de warmte. Ook hebben verbeteringen in het ontwerp van aardwarmteputten bijgedragen aan de opbrengst: er is minder warmteverlies dan bij de putten ‘van het eerste uur’. De nieuwe doubletten zijn robuuster en hebben een grotere capaciteit.

Het gebruik van aardwarmte in Nederland in 2021 heeft een besparing van 181 miljoen m3 aardgas op geleverd. Dit staat gelijk aan het gebruik aan aardgas van 121.000 woningen en een reductie van CO2-emissie van 342.000 ton.

Potentie aardwarmte:
70 projecten in de pijplijn

Aardwarmte wordt op dit moment voor het grootste gedeelte toegepast in de glastuinbouw. De belangstelling voor aardwarmte als duurzame energiebron voor de verwarming van woningen en industrie is groot. Belangrijk hierbij is dat het beleid daarvoor beter aansluit met passende stimuleringsmogelijkheden, een effectief vergunningenstelsel én dat warmtenetten beschikbaar komen. Ongeveer 25 procent van de hele Nederlandse warmtevraag kan in de toekomst duurzaam ingevuld worden door geothermie, in de glastuinbouw zelfs voor meer dan 50 procent. n totaal zijn er nog circa 70 projecten die de komende jaren willen starten, mits subsidie, vergunningen en warmtevraag tijdig worden geregeld. Het is essentieel voor de energietransitie dat ook deze projecten de komende vijf jaar gerealiseerd gaan worden.

Toekomst van aardwarmte

De Nederlandse ondergrond heeft naar verwachting ruim voldoende aardwarmte beschikbaar om meer dan 20 procent van de warmtevraag in Nederland te dekken. Maar het gebruik is tot nu toe relatief beperkt. Diverse factoren spelen hierbij een rol. De kosten van de aanleg van aardwarmte-installaties en warmtenetten zijn hoog. Bovendien is er altijd een risico dat de verwachte aardwarmte niet wordt aangetroffen: pas na het boren is duidelijk hoeveel warmte de bron precies kan leveren. Ook is de regelgeving nog onvoldoende toegesneden op de (financiële en geologische) onzekerheden van deze technologie. Dit kan leiden tot vertraging in de procedures. (Met ingang van 2022 wordt de wetgeving herzien.) Tot slot is aardwarmte voornamelijk toegepast in de glastuinbouw en is de technologie relatief onbekend bij het algemene publiek. De sector werkt daarom samen met de overheid aan het vergroten van de bekendheid van en het maatschappelijk draagvlak voor aardwarmte. Om aardwarmte te kunnen inzetten in woonwijken is een warmtenet nodig. Voor aardwarmte-ontwikkeling is uitbreiding van het aantal warmtenetten belangrijk.