Dankzij onderzoek voor de olie- en gaswinning is sinds de jaren vijftig al veel bekend over de samenstelling van de bodem. Deze gegevens staan in het databestand ThermoGIS. Van een aantal gebieden zijn nog geen gegevens, terwijl deze kansen bieden voor aardwarmte. Onderzoeksprogramma SCAN onderzoekt waar de Nederlandse ondergrond, in de delen waarover wij nog weinig informatie hebben, geschikt zou kunnen zijn voor de winning van aardwarmte. Naast seismisch onderzoek zijn er in Nederland SCAN-onderzoeksboringen. De SCAN-boringen zijn, net als het seismisch onderzoek, bedoeld om data te verzamelen en zo de toepassing van aardwarmte in Nederland te versnellen. Aanvullend kiezen sommige provincies en gemeenten voor een verdiepend onderzoek met proefboringen.

Seismisch onderzoek

Bij seismisch onderzoek worden geluidsgolven de ondergrond in gestuurd om de ligging van de gesteentelagen/aardlagen in kaart te brengen. Deze golven leveren een globaal beeld op van de samenstelling en omvang van de bodemlagen tot maximaal 6 km diepte.

Schotgatseismiek is de meest voorkomende methode omdat deze het beste inzicht op grote diepten geeft. De methode werkt als volgt: een landmeter zet het meetnet en de onderzoekslijnen uit. Aan de hand daarvan worden op meerdere plaatsen schotgaten geboord van maximaal 40 meter diep met een doorsnede van 8 centimeter. De schotgaten worden met een boorinstallatie gemaakt die achter een tractor is vastgemaakt. In elk gat wordt een kleine seismische lading geplaatst. Het gat wordt volledig afgedicht, met in de natuur voorkomende, korrels zwelklei (bentoniet) en water (zorgt voor het uitzetten van de zwelklei). Vervolgens worden draadloze grondmicrofoons, zogenaamde geofoons, in de grond geplaatst.

Als alles gereed is, worden een voor een de seismische ladingen ontstoken. De weerkaatsing van de geluidsgolven op de verschillende aardlagen worden opgevangen door de geofoons. Dat levert heel veel gegevens op om de ondergrond in kaart te brengen.

Van de ontploffing diep in de grond, is aan het oppervlak weinig merkbaar: je hoort een doffe plof en kunt dichtbij een lichte trilling voelen. Na afloop is van een schotgat weinig te zien, terwijl alles ook netjes wordt opgeruimd

SCAN onderzoeksboringen

Voor een onderzoeksboring zal een boortoren worden opgebouwd op een terrein dat ongeveer zo groot is als een voetbalveld met hierop ook een waterbassin. De boortoren zelf is smal en ongeveer 30 meter hoog, dit is vergelijkbaar met een bouwkraan. De installatie wordt in een dag of 10 opgebouwd.

Het boren en meten duurt naar verwachting ongeveer een paar maanden. Gedurende de boring zullen metingen en testen worden uitgevoerd. Transport voor een boring zal voornamelijk plaatsvinden met behulp van vrachtwagens. Er zal een specifiek verkeersplan worden opgesteld waarin zoveel mogelijk rekening gehouden wordt met omwonenden en mede weggebruikers, bijvoorbeeld door het inzetten van verkeersregelaars bij het kruisen van fietspaden of het om laten rijden van vrachtverkeer om eventuele smalle wegen te ontlasten.

De locatie zal niet dienen voor de productie van aardwarmte. Na afloop wordt het terrein weer in zijn originele staat teruggebracht.

De voorbereiding en uitvoering van de naar verwachting 10 SCAN boringen zal duren tot en met 2025. De eerste boring is in 2023 uitgevoerd.

Meer informatie is te vinden op https://scanaardwarmte.nl